3. สุลสาชาดก

ว่าด้วยผู้รอบรู้เหตุผลย่อมรอดพ้นศัตรู

[1141] ชายจะเป็นบัณฑิตในที่ทุกแห่งก็หาไม่
แม้หญิงก็เป็นบัณฑิตมีปัญญาเฉลียวฉลาด ใน
ที่นั้น ๆ ได้.
[1142] ชายจะเป็นบัณฑิตในที่ทุกแห่งก็หาไม่
แม้หญิงก็เป็นบัณฑิตมีปัญญา ดำริเหตุผลได้
รวดเร็ว.
[1143] นางสุลสา หญิงแพศยายืนอยู่ ณ ที่ใกล้
โจร คิดอุบายจะฆ่าโจร ได้ฆ่าโจรสัตตุกะตายได้
รวดเร็ว เหมือนนายพรานเนื้อผู้ฉลาด ฆ่าเนื้อ
ได้เร็วพลัน เมื่อมีธนูบริบูรณ์มากแล้วฉะนั้น.
[1144] ในโลกนี้ ผู้ใดไม่รู้เหตุผลที่เกิดขึ้น
ฉับพลัน ผู้นั้นมีปัญญาเขลา ย่อมถูกฆ่าตาย
เหมือนโจร ถูกฆ่าตายที่ซอกภูเขาฉะนั้น.
[1145] ในโลกนี้ ผู้ใดย่อมรอบรู้เหตุที่เกิดขึ้น
ได้ฉับพลัน ผู้นั้นย่อมพ้นจากความเบียดเบียน
ของศัตรูได้ เหมือนนางสุลสาหญิงแพศยา
หลุดพ้นไปจากโจรสัตตุกุฉะนั้น.
จบ สุลสาชาดกที่ 3

อรรถกถาสุลสาชาดกที่ 3

พระศาสดาเมื่อประทับอยู่ ณ พระวิหารเชตวัน ทรงปรารภ
นางทาสีของอนาถบิณฑิกเศรษฐี จึงตรัสเรื่องนี้ มีคำเริ่มต้นว่า อิทํ
สุวณฺณกายูรํ ดังนี้.
ได้ยินว่า ในวันที่มีการเล่นมหรสพ วันหนึ่ง เมื่อนางทาสีนั้น
จะไปสวนกับหมู่นางทาสี ได้ขอเครื่องแต่งตัวกะนางบุญลักษณเทวี ผู้
เป็นนายของตน. นางบุญลักษณเทวีได้ให้เครื่องแต่งตัวของตน ซึ่งมี
ราคาถึงหนึ่งแสนแก่นางทาสีนั้น. นางประดับเครื่องแต่งตัวนั้นแล้วไป
สวนกับหมู่นางทาสี. ครั้งนั้นโจรคนหนึ่งเกิดความโลภ ในเครื่องแต่งตัว
ของนางทาสี คิดว่า เราจักฆ่าหญิงนี้แล้ว ขโมยเครื่องแต่งตัวไป ได้เดิน
เจรจา กับนางทาสีไปจนถึงสวน แล้วได้ให้ปลาเนื้อ และสุราเป็นต้นแก่
นางทาสี. นางทาสีคิดว่า ชะรอยชายผู้นี้จะให้ของด้วยอำนาจกิเลส จึง
รับเอาไว้แล้วเที่ยวเล่นในสวน เพื่อจะทดลองดูให้รู้แน่ ในเวลาเย็นได้
ปลุกหมู่นางทาสี ที่นอนหลับให้ลุกขึ้น แล้วตนได้ไปสู่สำนักโจรนั้น.
โจรนั้นกล่าวว่า น้องรักที่ตรงนี้ไม่มิดชิด เราเดินไปข้างหน้าอีกหน่อย
เถิด. นางได้ฟังดังนั้นก็คิดว่า ที่นี้ก็อาจทำความลับกันได้ แต่ชายผู้นี้
ประสงค์จะฆ่าเราขโมยเครื่องแต่งตัวเป็นแน่ เอาเถิดเราจักให้เขาสำนึก
ให้จงได้ จึงกล่าวว่า นาย ฉันอ่อนเพลียเพราะเมาสุรา ท่านจงหาน้ำดื่ม
ให้ฉันดื่มก่อน แล้วก็พาไปที่บ่อน้ำแห่งหนึ่ง บอกว่า จงตักน้ำจากบ่อนี้